We kennen steeds meer competentietekorten als resultaat van de krapte op de arbeidsmarkt. Door de krimpende beroepsbevolking en de technologische veranderingen wordt het aanpakken van deze tekorten een steeds grotere uitdaging. Onyx geeft je een overzicht.
Er is een daling in het aandeel werknemers op arbeidsleeftijd. Dit vermindert de bijdrage van arbeid aan de economische groei. Met als gevolg dat arbeidsproductiviteit een steeds grotere rol speelt. Tegelijkertijd zorgen technologische ontwikkelingen ervoor dat de benodigde competenties voor beroepen veranderen. Recent OESO-onderzoek op basis van het Onderzoek naar Competenties van Volwassenen (PIAAC) toont aan dat een groot aantal jobs geautomatiseerd zal worden of zal verdwijnen. Voor de meeste jobs die niet verdwijnen verandert het takenpakket drastisch.
Levenslang leren, de toegang tot opleiding en training op de werkvloer, is een Europese topprioriteit. Het ontwikkelen van sterke basiscompetenties maakt werknemers weerbaarder tegen veranderingen in de gevraagde competenties. De Europese vaardighedenagenda legt de nadruk vooral op digitale vaardigheden, kritisch denken, communicatievaardigheden, flexibiliteit en verantwoordelijkheid.
Door het ontwikkelen van een leercultuur
Het bevorderen van een leercultuur in ondernemingen is belangrijk. In België hinken we achterop. De Eurostat cijfers uit 2018 spreken boekdelen. Slechts 8,5% van de beroepsactieve bevolking volgt opleiding of training. Dat is 2,6% minder dan het Europese gemiddelde. Nederland doet het met een deelname van 19,1% een stuk beter. Absolute koplopers zijn Finland (23,5%), Zweden (29,2%) en Zwitserland (31,6%). Sommige groepen blijven achter en dit in alle landen: laaggeschoolden, oudere werknemers, werknemers in flexibele jobs en immigranten. Een van de oorzaken van de lage participatiegraad in ons land is de grote leerweerstand. Samen met Nederland, Japan en Korea hangt België onderaan de ranglijst in termen van “leerbereidheid” op de werkvloer. Het ontwikkelen van een sterke leercultuur en het ombuigen van de leerweerstand is dus absoluut noodzakelijk als we onze concurrentiepositie willen behouden.
Door een betere verhouding tussen competenties en de arbeidsmarkt
Er is een onevenwicht tussen de vraag naar en het aanbod van competenties en dit heeft gevolgen voor onze economie. De krappe arbeidsmarkt heeft bijgedragen tot toenemende tekorten vooral voor beroepen gerelateerd aan technische en wetenschappelijke activiteiten, ICT, gezondheidszorg en onderwijssectoren. Er is een grote vraag naar zowel hoog- als gemiddeld geschoolde profielen. Het verbeteren van de verhoudingen tussen gevraagde en bestaande competenties (competentiemanagement) kan leiden tot lagere personeelskosten, meer arbeidsproductiviteit en een groter potentieel voor ondernemingen om te innoveren en/of nieuwe technologieën in te voeren.
Door een betere inzet van competenties
Als het gaat over het inzetten competenties op de werkvloer, richten ondernemingen zich vooral op de nood aan en niet het aanbod van competenties. Nochtans bedrijven die het omgekeerd doen, met name kijken hoe ze competenties optimaal kunnen inzetten, hebben meer tevreden werknemers, een hogere productiviteit en een lager personeelsverloop. Ze doen dat door te zoeken naar manieren om de juiste persoon, met de juiste gedrevenheid en de juiste interesses op de juiste plaats te krijgen. Efficiëntie en rendement blijven natuurlijk belangrijk, maar de focus ligt op de sterktes en niet op de tekorten.
De Vlaamse werkgeversorganisatie Voka pleit voor meer aandacht voor levenslang leren en een andere aanpak om dit te stimuleren. Voka schuift vijf maatregelen naar voren. Daarbij moeten de overheid, de werkgevers en de werknemers elk hun verantwoordelijkheid opnemen.
- Via een workforce rapport
Het in kaart brengen van de jobs die het hoogste risico lopen om te verdwijnen of compleet te veranderen enerzijds, en de jobs die het beste aansluiten bij andere, toekomstige jobs anderzijds. Via een digitaal competentiepaspoort kan worden verduidelijkt welke de te verwachten evoluties zijn en hoe groot de skillgap is met de nieuwe functies. - Via samenwerking
Want de noden zijn te groot en overstijgen de mogelijkheden van de individuele onderneming. Via een transitiefonds kan worden ingezet op om- en bijscholing van mensen in knelpuntberoepen, zoals IT’ers, data-analisten, cybersecurity, operatoren, technici, verzorgers en verplegers. - Via investering in opleiding bij ontslag of outplacement
Door dit fiscaal gunstig te maken. - Via een leerrekening
Een virtueel portaal dat de werknemer een overzicht biedt op zijn loopbaan en zijn opleidingsrechten. - Via digitaal afstandsonderwijs
Hoger onderwijs moet rekening houden met werkende lerenden door het voorzien van digitaal afstandsonderwijs en niet enkel op studenten die zich inschrijven voor een bachelor en master.